Habayeho umugabo Gashirabake, acirira imbwa maze ayita Mutiwampongo; umugore we na we ati "Nebonye ikibwana cyiza, ndashaka kugicirira, ati Ngwino tujyane ujye kugicirira"; baragenda barakizana. Umugore aramubwira, ati "Wise imbwa yawe Mutiwampongo, iyanjye ndayita Nyabarongo". Bukeye, umugabo ajya ibwami guhakwa, asiga abwiye umugore we ngo azajye

Habayeho umugabo akitwa Gashanjamakoma. Yari umutahira w’inka z’Umwami. Bukeye amapfa aratera, ubwatsi burabura. Gashanjamakoma abwiriza abashumba kwimura inka. Bazimurira i Burundi, ariko bazijyana rwihishwa, bagenda bavuga ko bazishoye. Bageze ku iriba barazuhira, inka ziranywa. Gashanjamokoma abona ahantu hari ubwatsi babwahura inka, ndetse bahaca n’ibiraro. Umurundi watwaraga aho

Habayeho umugabo akitwa Budurira, akagira abana benshi, akaba n'umukire utunze inka nyinshi. Umunsi umwe ahamagara abaturanyi be ngo baze kumuhingira. Baraza barahinga, batera n'intabire barataha. Imvura imaze kugwa, imbuto ziramera, nuko inyoni zikajya ziza kumwonera. Budurira abwira abana be ngo bajye kuzirinda. Abana bemera kujya kurinda

Habayeho umugabo akitwa Birampire, akaba umunyangeso nziza cyane. Bukeye aragenda ahura n'abagabo bajya guca ubwatsi bwo kwenga inzoga, yenda umuhoro ajyana na bo, abafasha guca ubwatsi. Baragenda, baza kubona abagabo batemaga amasaka. Birampire arababwira ati "Ntawabafasha mukamuhemba?" Bati "Twaba tugize amahirwe". Birampire afata umuhoro

Habayeho umugabo akitwa Mwungeri, akagira abana mirongo urwenda n’icyenda. Umwana we w’umuhererezi akitwa Biraro Mutemangando. Umwuga wabo wari uwo kubumba inkono. Biraro Mutemangando we, yanga kubumba inkono, ahitamo guhiga. Yiga kurasa, akamenya kuboneza. Bukeye se aramubwira ati «Ko dutunzwe no kubumba, nkabona utabyikoza wowe wibwira ko uzatungwa n’

Inkoko yibereye aho ari incike, kandi itabuze kubyara; rubanda rwarayimariye abana babaraguza, ikajya ihora ibiganya, yicwa n’agahinda. Bukeye inkoko yenga inzoga, irayikorera iragenda, ngo igiye gushaka uwo yatura umuruho wayo. Inkoko ihura n’imbwa. Imbwa irayibwira iti: ntiwansomya kuri iyo nzoga, yewe Nyirankoko? Inkoko iti: Ntawe nasomya ku nzoga

Kera habayeho  umugabo ashaka umugore, babyarana umwana w’umukobwa, bamwita Gakaraza. Uwo mukobwa yari mwiza cyane. Amaze kuba inkumi, abanyiginya baza kumusaba, arababenga. Abega baramusaba, na bo arababenga. Bigeze aho  se aramubwira ati: mwana wanjye ko abaza kugusaba ubabenga, uzamera ute? Gakaraza aramusubiza ati: uzarebe agasozi keza, uzakanyubakireho, umpe n’

Kera habayeho umugabo, bukeye ashaka umugore, babyarana umwana w’umukobwa. Umwana arakura. Umunsi umwe ajya kwahira ishinge, agize ngo arashikuza, igitsina cy’ishinge kizana n’akanyamasyo. Umwana arishima cyane ngo yiboneye akana. Aterura akanyamasyo agashyira mu mugongo, aragaheka, yikorera ishinge, arataha. Ageze mu rugo abwira akanyamasyo ngo nikajye hasi ajye

Kera habayeho umugabo, bukeye ashaka umugore babyarana abana babiri: umuhungu n’umukobwa witwa Nyirabirahunga. Umwana baramurera arakura. Amaze kuba umwangavu, se ajya gufata igihe ibwami. Ubwo iwe habaga umuhungu wa mushiki we witwaga Musama. Baba aho, baruzura, bakajya bakina. Bukeye Musama abwira mubyara we ngo basambane.  Umukobwa abanza kwanga; bukeye

Kera kose, impyisi yaziranaga n’abantu, aho inyuze bakayiha induru ngo Bihehe yateye.Umunsi umwe, ijya Ibwami kubaza icyo izira. Igeze yo iravunyisha. Umwami ati: Iryo shyano se rije hano rite. Arongera ati: Nimuyinjize numve ibyo ivuga. Impyisi igeze imbere y’umwami irapfukama, ikoma yombi ibwira Umwami iti: Gahorane Imana

Umunsi umwe, umugabo yagiye mu ishyamba ahatega umutego agira ngo inyamaswa iza kugwamo ayirye. Nyir’umutego asubiye kureba asanga impyisi ariyo yaguyemo, amaso yatukuye amenyo iyashinyitse. Impyisi imubonye, iramutakira iti: Wo karama we ntabara, unkure muri uyu mutego maze umbwire icyo nzakugororera. Umugabo arayibwira ati: None ngukuyemo, ntiwakwiruka ukanshika ? Impyisi

Habayeho impyisi y’igikaka ikivuga igira iti: ndi Rukubirimikaka, impyisi y’umukubito. Iyo naramukanye ubukana ihene zirakangarana. Kwa Nyamukamato nahakuye ihene y’ibikomo, abari bahari barampunga. Iyo mpyisi Rukubirimikaka yari umutware w’impyisi. Umunsi umwe iyo mpyisi irihorera ibwira izindi iti: nimuze tumanuke tujye mu ruzibaziba rwa Kanyarira Kwa Ndabarinze

Umunsi umwe imbwa yagiye guhakwa ku ngwe y’ingore. Iyo ngwe yari afite ibibwana bitatu. Nuko ingwe ibwira imbwa ati: ngiye kuguha umurimo uzajya unkorera. Ujye umenyera ibibwana ntibizagire icyo biba uhari. Ninjya guhiga ngiye gushaka ikintunga n’ikigutunga na we, ujye usigara ku bana ubamenye. Nubona mvuye guhiga  ujye

Habayeho igisimba cyitwa  Nyamujijima, cyiyubakira inzu nziza mu ishyamba. Kumanywa   kikajya guhiga abantu, nimugoroba kikazana intumbi zabo muri iyo nzu, kikarara kizirya. Bukeye Nyamujijima izinduka ijya guhaha. Imaze gutirimuka aho, haza umugore ushaka ubuhake ari kumwe n’akana ke k’agahungu. Uwo mugore ageze kuri urwo rugo arahamagara, abura umwitaba,

Kera habayeho  umugabo,  bukeye ashaka  umugore babyarana abana benshi, ariko bose ari abahungu gusa. Abana barakura, baranashyingirwa. Bukeye abagore babo bagakunda kujyana kwahira ishinge no guca isaso, bamwe bakajyayo batwite. Nuko bagera aho bahira bakaganira. Bakavuga ukuntu nyirabukwe abanga. Ngo bajye kwumva, bumva umwana wari mu nda y’umwe muri

Umunsi umwe Bakame n’impyisi byarazindutse, bigeze mu nzira, bakame imbwira impyisi iti: nitugera iyo tujya, nditwa bashyitsi wowe witwe basangwa. Biraboneza n’aho byajyaga. Bashyitsi ati: yemwe bene urugo, nimuduhe. Bati: murakaza neza. Nuko bene urugo bazana amazimano bazimanira abashyitsi. Nuko bakame ibwira warumpyisi iti: nti wumva ko amazimano

Umunsi umwe, inzara yarateye mu bikoko byo mu  ishyamba. Havamo agasimba kamwe gahungira mu gihugu cyari gituwe n’abantu. Umunsi umwe ako gasimba gaturuka muri iryo shyamba kaza kavuza induru kavuga  kati: yemwe rubanda rw’umwami, nimuhunge abanzi barabateye. Abantu bakumvise bakuka umutima, barahunga bose ibintu byabo babita aho. Muri

Kera habayeho umwami, ashaka  umugore babyarana umwana umwe w’umukobwa; bamwita Karuyonga. Umukobwa aba aho. Amaze kuba inkumi, akundana n’umugaragu wa se. Uwo mugaragu abonye ko umukobwa wa shebuja amukunze cyane aramubwira ati: umva ndagukunda, nawe ukankunda; none ngire icyo ngusaba; ariko ntukinyime. Umukobwa ati: ntacyo nakwima ngifite. Umuhungu

Kera habayeho umwami abyara umwana w’umukobwa, akaba mwiza cyane. Umwana baramurera arakura, aba inkumi. Amaze kuba inkumi, bakaza kumusaba akanga, ngo azasanga umusore udafite inkovu ku mubiri. Bukeye, umusaza araguhagurukira, ajya ibwami, agezeyo afata igihe, acumbika ibwami. Nuko aza kubwira umukobwa w’umwami ati: mwana wa njye niba ushaka